Demir minerali, vücudumuzda sentez edilemeyen ve besinlerle alınması zorunlu bir besin öğesidir. Vücudumuzda birçok yararlı fonksiyonu olan demir, yetersiz alındığında anemiye sebep olabilir.
Demir yetersizliği anemisine, çocuklarda, gençlerde, gebelerde ve vejetaryenlerde daha sık rastlanmaktadır. Demir yetersizliği anemisinin oluşumunu engellemek veya demir yetersizliği anemisinin ciddiyetini azaltmak doğru beslenme ile mümkün olabilir. Bu haftaki yazımızda, demir mineralinin vücudumuzdaki görevlerini, besin kaynaklarını ve demir yetersizliği anemisini, gelecek haftaki yazımızda ise; beslenmenizde demir anemisinden korunma ve ciddiyetini azaltma konularında, atlamamanız gereken bütün püf noktalarını bulabilirsiniz. Demir nedir? Ne işe yarar? Hangi besinler demir kaynağıdır?Demir minerali, birçok besinde doğal olarak bulunan ve aynı zamanda vücudumuzda biriktirilerek birçok görevde yer alan bir mikro besin öğesidir. Demir mineralinin vücudumuzda en çok bulunduğu yer damarlarımızda dolaşan kandır. Kanda bulunan hemoglobinlerin yapısında yer alarak, dokularımıza oksijen taşınmasını sağlar. Karbondioksit gazının ise hücrelerden atılmasında etkindir. Vücuttan bazı ilaçların ve zehirli öğelerin atılmasında görev aldığı ve bilişsel performans için gerekli olduğu bilinmektedir. Demir minerali ayrıca bağışıklık sistemi açısından da önemlidir ve enfeksiyonlardan korunmamızı sağlar. Demir, besinlerde iki şekilde bulunur. Bu iki form; hem ve hem olmayan demir adını alır. Hem demir vücudumuzda etkili bir şekilde kullanılabilirken, hem olmayan demirin vücudumuzda kullanılma oranı düşüktür. Hem demirin besinsel kaynağı, sadece et grubudur. Hem olmayan demir ise; yumurtada, kuru baklagillerde, koyu yeşil yapraklı sebzelerde ve yağlı tohumlarda bulunur. Pekmez ve kuru meyveler iyi birer demir kaynağıdır. Bazı meyvelerde orta dereceli demir kaynağı sayılabilir. Vücudumuza besinlerle alınan hem demirin %15-35’i kullanılabilirken, hem olmayan demirin %2-20’si kullanılabilmektedir. Ülkemizde yanlış bilinen bir konuda, ıspanağın en iyi demir kaynağı olduğudur. Ispanağın demir içerdiği doğrudur fakat demir mineralinin en iyi kaynağı değildir. Çünkü ıspanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler hem olmayan demir içermektedirler. Bu nedenle vücutta demir kullanımı az olmaktadır. Ayrıca ıspanağın içinde doğal olarak bulunan oksalik asit adındaki maddede ıspanaktan demir emilimini azaltır. Demirin en iyi besinsel kaynağı, kırmızı ettir. Demir anemisi nedir? Belirtileri nelerdir? Demir minerali çeşitli nedenler dolayısıyla vücutta gerektiği kadar yer almıyorsa, hemoglobinlerin içindeki demir miktarı azalır ve bir süre sonra demir yetersizliğine bağlı anemi oluşabilir. Demir yetersizliği anemisinin birçok oluşma sebebi vardır. Bunlardan en sık görülen nedenler, demirin yetersiz alımı, demirin çeşitli hastalıklar nedeni ile vücutta yetersiz kullanımı, bazı durumlarda artan demir gereksiniminin karşılanamaması ve barsak parazitlerinin varlığıdır. Bunların yanı sıra, aşırı kanamalardan sonra da anemi oluşabilir. Demir yetersizliği anemisi kendisini üşüme hissi, soğuk eller, soluk ten, halsizlik ve iştahsızlık ile belli eder. Daha sonraki dönemde ise sık hasta olma, dikkat süresinin kısalması, konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler ortaya çıkar. Çocuklarda okul başarısı düşebilir. Kimler risk altında? Bebekler, çocuklar, gençler, doğurma çağında olan kadınlar ve gebeler demir yetersizliği anemisi açısından risk gruplarıdır. Bunun nedeni, bu dönemlerde demir minerali ihtiyacının artmış olmasıdır. Artan ihtiyacın karşılanamaması durumunda anemi oluşabilir. Örneğin anne sütü bebekler için ilk 6 ay “tek başına” yeterlidir. Fakat 6.ayda uygun ek besinlere geçilmezse anne sütü tek başına artmış demir minerali ihtiyacını karşılayamaz. Demir minerali gereksinimi, yalnızca büyüme ve gelişme çağında artmaz. Gebelikte demir gereksinmesinin artma sebebi, fetüsün de demir ihtiyacı olmasından kaynaklanır. Doğurganlık döneminde olan kadınların demir gereksinmesi, aynı yaş grubundaki erkeklerden daha fazladır. Çünkü aylık periyotlarda vücuttan demir kaybı olmaktadır. “Beslenme programınız parmak iziniz gibidir, sadece size özeldir.”Diyetisyen Gizem ŞEBERAlman Hastanesi0 212 293 21 50www.e-diyetisyen.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder